Íslenskan verði gjaldgeng í stafrænum heimi

Kristján Þór Júlíusson mennta- og menningarmálaráðherra kynnti í vikunni nýja verkáætlun um máltækni fyrir íslensku á árunum 2018-2022. Markmið hennar er að íslensku verði að finna í öllum tækjabúnaði og í hugbúnaði stærstu tæknifyrirtækja heims.

Kristján Þór Júlíusson mennta og menningarmálaráðherra segir mikilvægt að hafa í huga að ábyrgðin liggi ekki einungis hjá stjórnvöldum, heldur sé ábyrgðin á samfélaginu öllu

„Það er ríkur vilji stjórnvalda að hrinda í framkvæmd verkáætlun fyrir máltækni til næstu fimm ára og tryggja þannig að íslenskan verði fullgilt tungumál í stafrænum heimi. Ábyrgðin liggur þó ekki einvörðungu hjá stjórnvöldum heldur okkur öllum; fyrirtækjum, stofnunum og einstaklingum. Það hversu vel við hlúum að tungu okkar mun ráða úrslitum um stöðu hennar í framtíðinni.“ segir Kristján.

Þegar verður hafist handa við fjölmörg verkefni á þessu ári en meginþungi vinnunnar fer fram á árunum 2018-2022. Tími til stefnu er naumur vegna þess að gervigreind og máltækni í heiminum þróast á ógnarhraða og mikilvægt að Ísland sitji ekki eftir.

„Það er mikilvægt að á íslensku megi alltaf finna svar og að íslensku verði viðhaldið sem megintungu í atvinnulífinu. Íslendingar hafa dregist aftur úr nágrannaþjóðunum en með nýrri máltækniáætlun til ársins 2022 er blásið til sóknar. Raddstýring sem stærstu tæknifyrirtæki heims hafa þróað hefur aðeins verið í stuttan tíma á markaði en það mun taka 10-20 ár að fullþróa hana. Ísland hefur tækifæri til að taka þátt í byltingunni frá upphafi og tryggja að snjalltæki muni bæði tala og skilja íslensku,“ segir Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri SA.

 „Ef vel tekst til verður ávinningurinn mikill. Máltækni getur t.d. aukið framleiðni í atvinnulífinu því sjálfvirkar þýðingar munu nýtast í öllum viðskiptum sem verða öruggari og hraðari. Vélrænar málfarslöggur munu einnig auðvelda fólki lífið við að leiðrétta málfar, stafsetningu og beygingar. Atvinnulífið gegnir mikilvægu hlutverki þegar kemur að nýsköpun og þróun á máltækni og mun leggja sitt af mörkum til að markmið nýrrar máltækniáætlunar náist í nánu samstarfi við stjórnvöld, fyrirtæki, stofnanir og háskóla.“

Verkáætlunin byggir á tillögum stýrihóps um máltækni sem var skipaður í lok október 2016. Í stýrihópnum áttu sæti Davíð Þorláksson formaður, Áslaug Dóra Eyjólfsdóttir, Birna Ósk Einarsdóttir, Guðrún Nordal og Pétur Reimarsson. Davíð afhenti í dag mennta- og menningarmálaráðherra tillögur hópsins.

Tillögurnar eru settar fram í skýrslunni Máltækni fyrir íslensku 2018-2022 en hún var unnin af Önnu Björk Nikulásdóttur sérfræðingi í máltækni við Gervigreindarsetur Háskólans í Reykjavík, Jóni Guðnasyni, lektor við Háskólann í Reykjavík og Steinþóri Steingrímssyni, verkefnastjóra upplýsingatækni hjá Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum.

„Í skýrslunni er gerð grein fyrir nauðsynlegum innviðum fyrir íslenska máltækni. Fjögur forgangsverkefni eru skilgreind og fjallað um hvað þurfi til svo hægt sé að vinna að nothæfum lausnum. Lagðar eru fram tillögur um hvernig hægt er að hvetja til nýsköpunar í máltækni og hvernig haga megi skipulagi fimm ára máltækniáætlunar,“ segir Anna Björk Nikulásdóttir einn skýrsluhöfunda. Hún segir að unnið verði að því að þróa talgreini, talgervil, þýðingarvél og málrýni sem er stafsetningar,- málfræði- og málfarsleiðréttingarforrit.

„Nauðsynlegt er að allar kjarnalausnir verði opnar svo allir sem vilja þróa máltæknilausnir fyrir íslensku geti samnýtt þau og farið beint í að þróa notendahugbúnað en þurfi ekki að sinna tímafrekum grunnrannsóknum og grunnþróun,“ segir Anna.

Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor í íslenskri málfræði við Háskóla Íslands, stýrði starfshópi sem fjallaði samhliða um stöðu og framtíð menntunar á sviði máltækni. Þar eru birtar tillögur um hvernig hægt er að sækja fram með endurskipulagningu náms, myndun klasa, rannsóknum og tækniþróun.

„Umfangsmikið átak í uppbyggingu íslenskrar máltækni skapar þörf á fólki með menntun á mismunandi sviðum. Máltækni byggist á samvinnu málvísinda, tölvunarfræði, verkfræði og fleiri greina. Grunnmenntun á þeim sviðum stendur vel á Íslandi og á henni er hægt að byggja, en þörf er á framhaldsmenntun í máltækni þar sem þessar greinar verði tengdar saman,“ segir Eiríkur og bætir við: „Starfshópur um menntun í máltækni leggur til að þverfaglegt meistaranám í máltækni í samvinnu HÍ og HR verði endurskipulagt og eflt með þátttöku fleiri deilda innan skólanna en verið hefur. Lagt er til að hvor skóli um sig fái til þess 10 milljón króna viðbótarfjárveitingu á ári, tímabundna til fimm ára.“