Arnþrúður Karlsdóttir ræddi við Guðmund Ólafsson hagfræðing um vaxtastefnu Seðlabankans og verðbólgu. Kom fram að hefðbundin trú á að stýrivextir ráði úrslitum um verðbólgu sem sé orðin eins konar trúarsetning hagfræðinga sem byggi ekki á raunverulegum forsendum. Hann sagði að meginorsök verðbólgu væri ekki vaxtastig heldur gríðarleg opinber sóun og skuldsetning hins opinbera. Hlusta má á þáttinn í spilaranum hér að neðan.
Vextir ráða ekki verðbólgu
Guðmundur sagði að ríkjandi hagfræðikenningar um að hækkaðir vextir kæfi verðbólgu væru rangar í grundvallaratriðum. Verðbólgan væri fyrst og fremst tilkomin vegna óstjórnlegrar eyðslu ríkis og sveitarfélaga sem safni skuldum langt umfram þol þjóðarbúsins. Vaxtahækkanir hefðu að hans mati aðeins lítil áhrif á þróun verðlags.
Opinber sóun kyndir undir vandanum
Hann benti á að tugum milljarða hefði verið sóað í verkefni sem engin raunveruleg áhrif hefðu, meðal annars í loftslagsaðgerðir og ýmis önnur sýndarmennskuverkefni. Þessi eyðsla væri bein orsök skulda og verðbólgu. Að hans mati væri augljóst að stjórnvöld þyrftu að draga úr útgjöldum í stað þess að láta Seðlabankann reyna að leysa málin með háum stýrivöxtum.
Lífeyrissjóðir og fasteignabólan
Guðmundur sagði að vaxtastefnan hefði einnig leitt til þess að sparifé almennings væri án raunverulegrar ávöxtunar í bönkum. Þeir sem hefðu fjármagn leituðu í fasteignir sem hefði orðið ein af meginástæðum fasteignabólu og verulegrar hækkunar á húsnæði. Þar með væri vaxtastefnan sjálf orðin hluti af vandanum.
Þarf nýja stefnu í efnahagsmálum
Að hans mati væri löngu tímabært að kasta af sér þessari gamaldags trú á að vextir einir og sér stjórnuðu verðbólgu. Hann taldi að íslenskt efnahagslíf þyrfti nýja stefnu sem byggði á ábyrgri meðferð skattfjár og raunhæfri stjórn opinberra útgjalda í stað blindrar trúar á vaxtabreytingar Seðlabankans.
Hlusta má á ítarlega umfjöllun í spilaranum hér að neðan.