Fjármála- og efnahagsráðuneytið og innviðaráðuneytið hafa sett á fót verkefnastofu sem falið verður að vinna með ráðuneytunum að mótun tillagna um nýtt fyrirkomulag tekna af vegasamgöngum til framtíðar.
Í tilkynningu segir að undanfarin ár hafi tæknileg og samfélagsleg þróun orðið til þess að tekjur ríkisins af umferð og ökutækjum hafa dregist mikið og hratt saman. Fram hafa komið nýir orkugjafar og sparneytnari ökutæki sem losa minni koltvísýring. Stjórnvöld hafa því sett fram stefnumörkun um að hraða orkuskiptum og auka notkun hreinna orkugjafa í samgöngum, þar á meðal með ívilnunum, sem hefur sömuleiðis í för með sér að tekjur ríkisins fara þverrandi. Samhliða ríkulegum hvötum til orkuskipta hefur mikill árangur náðst í orkuskiptum bílaflotans. Fyrir vikið greiðir stækkandi hópur afar lítið fyrir notkun vegakerfisins.
Samkvæmt stefnu stjórnvalda sem birtist í fjármálaáætlun fyrir árin 2022-2026 er stefnt að því að tekjur af þessu tagi nái sínu fyrra sögulega meðaltali, enda hafi þær verið mikilvægur þáttur í tekjuöflunarkerfi ríkisins. Hefur einna helst verið til skoðunar að taka upp almenna innheimtu á gjöldum af notkun ökutækja, eins og til dæmis kílómetragjald.
Á sama tíma hafa stjórnvöld áform um áframhaldandi uppbyggingu og viðhald samgönguinnviða, meðal annars verkefni sem fjármögnuð verði með umferðar- eða veggjöldum. Annars vegar er um að ræða uppbyggingu samgangna á höfuðborgarsvæðinu, sem sérstöku opinberu hlutafélagi, Betri samgöngum, hefur verið falið að annast um á grundvelli svonefnds samgöngusáttmála. Hins vegar eru nokkur stærri innviðaverkefni sem til standi að fjármagna með notkunargjöldum. Þessi áform fela í sér að unnt verði að hækka fjárfestingastigið á komandi árum með hraðari uppbyggingu stærri og arðbærri samgönguinnviða en hefðbundin framlög í fjárlögum til samgönguáætlunar gera kleift.
Í tilkynningunni segir að þessi áform kalli á að mótuð verði heildstæð framtíðarsýn um breytt fyrirkomulag gjaldtöku af ökutækjum, eldsneyti og afnotum vegakerfisins sem gæti orðið sjálfbært til langrar framtíðar. Þannig yrði dregið úr sértækum gjöldum á borð við eldsneytisgjöld, vörugjöld o.fl. og tekið upp gagnsærra og sanngjarnara kerfi sem miðast í auknum mæli við notkun.
